Aikido, ondanks moderne ontwikkelingen, blijft een krijgskunst en geen gecodificeerde sport gericht op competitie. In de etymologie van het woord “Aikido” vinden we: Ai – samenbrengen; eenheid; tegenstellingen verenigen… vandaar liefde en harmonie. De gemakkelijke weg kiezen zou leiden tot een interpretatie die suggereert dat liefde en harmonie een excuus zijn om het krijgshaftige te verwerpen.
“Si vis pacem para bellum” = als je vrede wilt, bereid je dan voor op oorlog. Juist gezegd: als je vrede wilt, bereid dan strijders voor. In Aikido moet men daarom onvermoeibaar werken, zichzelf opvoeden en zware beproevingen doorstaan.
Aiki moet worden verdiend. Stap voor stap maakt de vooruitgang (kotai, jutai, ekitai, kitai) het mogelijk dat geweld wordt overwonnen. De Aiki-soldaat is eindelijk een krijger geworden.
Aikido is geen zelfverdediging. Als dat zo was, zou het het principe van Irimi belemmeren, zelfs tenietdoen. Irimi is de werkzame oorzaak van Aiki. Irimi dicteert de regels; zonder Irimi is Aiki onmogelijk. Je lichaam in het lichaam van de tegenstander brengen is fundamenteel. Dan is er het ideogram “KI”, dat in het Japans uit twee karakters bestaat.
Het eerste kan “Rijst” betekenen (materie, voeding) en het tweede “Stoom” (gas, energie, ether). Dus materie en energie zijn verenigd om één en hetzelfde aan te duiden.
Energie wordt zichtbaar door de manifestaties die het veroorzaakt: het vrijgeven van warmte, licht, het in beweging brengen van een massa. Daarom kan KI alleen worden gezien en begrepen in de dojo door de materiële veranderingen die we tijdens de training teweegbrengen. KI kan dus gas, ether… of een substantie zijn die in het lichaam is opgenomen. Het zou de ongedifferentieerde materie kunnen zijn waaruit het hele universum is opgebouwd.
Een levend wezen is energie die wordt geanimeerd door geest. Het is deze energie die de materie — ook energie — heeft geleid naar het fenomeen leven. Een levend wezen is dus energie die door zichzelf wordt geanimeerd, net zoals de oorspronkelijke energie. Er is dus een productie van wezens door wijzigingen in het Zijn. KI is daarom zowel kosmisch als terrestrisch. Kosmisch als subtiele, immateriële energie — stoom, de hemel. Terrestrisch als materiële energie — rijst, de aarde.
Ai en KI zijn nu bekend. Het is de weg van de sterren, de pelgrimsroute van Compostela; de weg is lang, ongetwijfeld. Dus laten we op pad gaan onder het oog van O’Sensei. “Kennis wordt alleen bereikt door wie in staat is die te ontdekken.”
Originaliteit van Aikido
Naast de technieken leert de Aikido-beoefenaar via de buik te ademen en het evenwicht van het lichaam te voelen vanuit het zwaartepunt, dat iets onder de navel ligt. Via deze ademhaling en dit centrum verkrijgt men het vermogen om de “Ki” te voelen. Deze energie, die vanuit het zwaartepunt vertrekt, wordt effectief dankzij techniek, versterkt door buikademhaling en toegepast in spontaniteit en harmonie met de beweging van de tegenstander.
In de praktijk maken de bewegingen het mogelijk de tegenstander te werpen, immobiliseren en gewrichtssleutels toe te passen. Men kan oefenen tegen één of meerdere tegenstanders, tegen een mes, zwaard of stok. De tiental fundamentele technieken laten duizenden variaties toe.
Ter afsluiting
Als we de kenmerken van Aikido in enkele kernwoorden zouden samenvatten, moeten we nadruk leggen op de uiterlijke kwaliteiten (techniek, effectiviteit, gebruik van de energie van de ander, esthetiek), innerlijke kwaliteiten (evenwicht, gebruik van Ki, zelfbeheersing, ademhaling) en morele waarden (proportionele verdediging, niet-agressiviteit, streven naar niet-strijden).
Ten slotte zal de beoefenaar proberen de woorden van Osawa K. Shihan (aangehaald in *Aikido, Etiquette en Overdracht* door Tamura N. Shihan, Editions du Soleil Levant, 1992) te overdenken, die de beoefening vergelijkt met een spiegel die de buitenwereld reflecteert zonder zich eraan te hechten:
“Hechting doet de strijdlust ontstaan; toch is Aikido een zoektocht naar ware vrijheid — een zoektocht die wordt uitgevoerd door het lichaam te kneden zoals een goede bakker zijn deeg kneedt, en geen methode van vernietiging. In Aikido is er de vrijheid van de spiegel.”